Σάββατο, Ιανουαρίου 20, 2007

Festen

των Τομας Βιντερμπεργκ, Μόγκενς Ρουκοφ, Μπο Χρ. Χάνσεν

Με την ευκαιρία των γενεθλίων του πατέρα/πατριάρχη, η οικογένεια μαζεύεται στο πατρικό σπίτι, για να ευχηθεί και να γιορτάσει. Πριν λίγους μήνες, η μία αδερφή αυτοκτόνησε. Το πλήρωμα του χρόνου για να βγούν οι σκελετοί από τις ντουλάπες έχει έρθει. Ο ένας αδερφός αποφασίζει αντί για πρόποση να αποκαλύψει το οικογενειακό μυστικό της σεξουαλικής κακοποίησης αυτού και της νεκρής αδερφής από τον πατέρα τους. Η μικρή αδερφή βρίσκει ένα γράμμα της νεκρής που αποκαλύπτει και αυτό τη κακοποίηση. Η μητέρα γνώστης της ιστορίας αρνείται, προσπαθεί ακόμη και μετά από τόσα χρόνια να αρνηθεί αυτά που συνέβησαν, να τα σβήσει σαν να μην έγιναν, σε μια προσπάθεια να προσποιηθεί ότι δε συνέβησαν για να μη τα αντιμετωπίσει; να εξευμενίσει τις τύψεις της που δεν προστάτευσε τα παιδιά της; να μην χρειαστεί να παραδεχτεί ότι έκανε λάθος επιλογή συντρόφου; μέλλοντος; ζωής; Οι συνδαιτημόνες αρνούνται πεισματικά να ακούσουν αληθινά αυτά που βγαίνουν στην επιφάνεια, θέλουν τόσο πολύ να συνεχίσουν να δρούν σα να μην υπάρχει αυτό το μελανό γεγονός στη ζωή τους, να υπερασπιστούν τη ψευδαίσθηση κανονικότητας, να μην αλλάξει τίποτα. Άσε τα κρυφά κρυμμένα, μην, μην φανερώνεις, δεν αντέχουμε το φως που δείχνει όλη την ασχήμια. Μέσα από την αποκάλυψη ο γιός/θύμα, πείθει, απομονώνει το πατέρα, εκδικείται; Ίσως τώρα να μπορέσει να προχωρήσει, να μπορέσει η υπόλοιπη οικογένεια να προχωρήσει, να επανασυνδεθεί, να συναντηθεί σε κάποια περίπου αλήθεια. Το επόμενο πρωί, η οικογένεια, χωρίς τον πατέρα πλέον, μαζεύεται, ανασυντάσσεται, προσπερνά. Αυτή είναι η λέξη κλειδί, προσπερνά, τίποτα δε λύνεται τελικά, απλώς προσπερνά και χαριεντίζεται ότι κάτι έκανε, κάπως το αντιμετώπισε. Διώξε το θύτη, κράτησε όλους τους ηθικούς αυτουργούς. Ο κακοποιημένος γιός κατά τη ταπεινή μου άποψη δε λυτρώνεται, δε μπορεί να λυτρωθεί, ποτέ δε θα μπορέσει, απλά έκανε ένα δώρο στους ηθικούς αυτουργούς, στους πραγματικούς ενόχους για το δράμα του, τους χάρισε μια ψευδαίσθηση κανονικότητας.

Πρόκειται για μια εκπληκτικά φτιαγμένη παράσταση με εκπληκτικές ερμηνείες και εκπληκτική σκηνοθεσία, κινηματογραφικό στήσιμο, δείνει την αίσθηση ότι κοιτάζεις μέσα από τη κλειδαρότρυπα και ανακαλύπτεις τα σκοτάδια που κρύβονται σε κάθε σπίτι.


Αλλά, αλλά...

Προσωπικά, το έργο ως κείμενο με εκνεύρισε αφάνταστα. Δε δίνει ούτε στο ελάχιστο τη ψυχική διάλυση, τη καταστροφή, το δράμα που επιφέρει η σεξουαλική κακοποίηση στα θύματα, την ευθύνη του περίγυρου και το χειρότερο, αφήνει να εννοειθεί ότι μπορεί να υπάρξει λύτρωση, ότι μπορεί να γιάνει.
Σα να λέει, "Εντάξει μωρέ, στο τέλος όλα μπορούν να διορθωθούν" Άσε το θεατή στην ευδαιμονία ότι ένταξει, κάπου, κάποτε, θα τη βρούν την άκρη τα θύματα, δεν είναι και τόσο τραγικό, κι άμα έρθεις αντιμέτωπος με κάτι τέτοιο, αν σου είναι εύκολο κάνε κάτι, αλλά αν όχι, θα δωθεί λύση, κάπου, κάποτε. Μη τρελαίνεσαι κιόλας. Ε, όχι αγαπητέ μου, όταν διαχειρίχεσαι τέτοια θέματα χρειάζεται περισσότερη υπευθυνότητα στο τι μυνήματα περνας. Δε διορθώνεται ποτέ η επίπτωση της σεξουαλικής κακοποίησης από γονιό. Ποτέ. Δεν υπάρχει λύτρωση. Δεν υπάρχει ελπίδα. Και ένα τέτοιο κείμενο είναι προσβλητικό για τα θύματα.

Μία και μοναδική δυνατή φράση σε όλο το κείμενο

"- Γιατί το έκανες;
- Γιατί αυτό αξίζατε"

Έτσι ακριβώς, και ότι αυτό αξίζουν θα πιστεύουν μέχρι να κλείσουν τα μάτια τους. Μόνο η νεκρή αδερφή λυτρώθηκε, όταν αυτοκτόνησε. Ο άλλος γιός είναι καταδικασμένος να συνεχίσει να υποφέρει και να καταστρέφει τη ζωή του.


Αν κάποιος ενδιαφέρεται τη φετινή σαιζόν να προσεγγίσει το συγκεκριμένο θέμα προτείνω προσωπικά τις πέντες σιωπές. Φρικιαστική πραγματικότητα. Μόνο κάτι τέτοιο αξίζει σε αυτό το θέμα.



Σκηνοθεσία: Αλίκη Δανέζη - Knutsen
Παίζουν οι ηθοποιοί: Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης, Θέμις Μπαζάκα, Αλέξανδρος Μυλωνάς, Αγγελική Παπαθεμελή, Γιάννης Στάνκογλου, Εκάβη Ντούμα, Ερρίκος Λίτσης, Κώστα Φλωκατούλας, Τηλέμαχος Κρεβάικας, Μίλτος Νίκας, Καλλιόπη Τζερμάνη, Μανώλης Αφολάνιο, Ρένος Μάντης και οι μικρές Ναταλία Κράλσκα, Ευγενία Λαού, Εύη Χούμπαυλη

στο Θέατρο Θησείον, Ένα Θέατρο για τις Τέχνες

7 σχόλια:

Σταυρούλα είπε...

Αλκιμήδη μου, αυτό δεν καταλήγουν να πιστεύουν όσοι υποβάλλονται σε κακοποίηση, κι ας είναι σε κάποιες περιπτώσεις μόνο ψυχολογική; Αν ο άλλος το μεθοδεύσει με τέτοια επιτυχία, το πιστεύει και το ίδιο το θύμα σιγά σιγά!

αλκιμήδη είπε...

αχ βρε ρενάτα εμένα θα μου πεις.
Αλλά θα ήταν πολύ υβριστικό να θεωρήσουμε ότι εμείς οι υπόλοιποι, θύματα ψυχολογικής ή σωματικής βίας, ότι θα μπορούσαμε ποτέ, έστω και στο ελάχιστο, έστω και να πάρουμε μυρωδιά, του τι σημαίνει σεξουαλική κακοποίηση από γονιό.
Μόνο όποιος το έχει ζήσει θα μπορούσε να πει.

Σταυρούλα είπε...

Σίγουραααα. Δεν το διανοούμαι γενικώς, πώς μπορεί να γίνεται κάτι τέτοιο.

Vromios είπε...

Τι περίεργο βρε αλκιμήδη. Σήμερα σχεδόν ολοκλήρωσα ένα αφήγημα με θέμα έναν "βιασμό" στην οικογένεια και αναρωτιόμουν αν θα το ανεβάσω στο μπλογκ μου ή όχι. Πέρασες εσυ σήμερα μετά από τόσο καιρό και μου θύμισες αυτό το μπλογκ που αγαπώ και όμως είχα πολύ καιρό να το επισκευτώ. Έρχομαι λοιπόν και βρίσκω μπροστά μου αυτό το κείμενο, για αυτό το θεατρικό...

αλκιμήδη είπε...

Τίποτα δεν είναι τυχαίο αγαπητέ μου βρώμιε
Να το θυμάστε αυτό
(Ίσως μέσα στο αφήγημα σας, αν δεν έχετε προσωπικές εμπειρίες, να άξιζε να λάβετε υπόψιν τις παρατηρήσεις μου, ίσως)

Και μην το ανεβάσετε στο μπλογκ σας
Βρείτε του έναν δικό του χώρο για να πετάξει

Ανώνυμος είπε...

Ήθελα πολύ να δω τις Πέντε Σιωπές αφού διάβασα το κείμενό σου γι' αυτές, δυστυχώς δεν μπόρεσα. Το Festen όμως το είδα.
Δεν ξέρω. Για το κείμενο εννοώ. Δεν το είχα σκεφτεί όπως το λες... Δεν με απασχόλησε μάλλον ιδιαίτερα, γιατί έβλεπα αυτά που το κείμενο δεν έλεγε στο βλέμμα του Μαρκουλάκη. Και για το τέλος... πάλι δεν ξέρω. Αφήνει αλήθεια να εννοηθεί ότι υπάρχει λύτρωση; Διορθώθηκε κάτι;
Ως θύμα δεν ένιωσα προσβεβλημένη. (Ίσως να έχεις δίκιο. Ίσως να μην το 'νιωσα γιατί δεν μου αρέσει να μου λένε ότι δεν υπάρχει ελπίδα όταν το ξέρω τόσο καλά.)
Δεν υπάρχει λύτρωση, δεν υπάρχει ελπίδα, η πληγή δεν κλείνει ποτέ. Ή ίσως κλείνει, και προσπαθείς να μάθεις να ζεις με το σημάδι (με την ουλή που πονάει όταν κάνει κρύο). Το να μιλήσεις είναι ένα πρώτο βήμα. Πώς αλλιώς θα μπορούσαν να είναι τα πράγματα την επόμενη μέρα; Ποιος έχει τη δύναμη να κάνει κάτι άλλο; Τι να κάνεις; Να ηθικολογήσεις; Να κάνεις αυτό που θέλεις, κι αντί να μιλήσεις να σπάσεις τον κόσμο; ("να σπάσω τον κόσμο στα δύο, και να κατοικήσω στο άδειο του κέντρο εγώ"... ποιος μπορεί;) Δεν ξέρω, δεν ξέρω...
Είδα τη μάνα μου στο έργο. Είδα την ενοχή της.
Αν τους διώξεις όλους μένεις μόνος, χωρίς οικογένεια. Χωρίς κανέναν. Χωρίς και το κομμάτι σου εκείνο που -τουλάχιστον- ξέρει να επιβιώνει. Υποκρινόμενο; Αν μόνο έτσι μπορώ να ζήσω, ποιος θα με κατηγορήσει γι' αυτό;
Προτείνει κάτι το έργο; Όχι, δε νομίζω. Δείχνει πώς είναι τα πράγματα. Λέει όσα λέμε συνήθως, δείχνει όσα δείχνουμε συνήθως κι αφήνει τα υπόλοιπα στους ηθοποιούς.
Έχει καιρό που το είδα. Δεν ξέρω.

αλκιμήδη είπε...

Φ
καλωςόρισες
Σιωπώ μπροστά στο καταιγισμό που γράφεις και ζητώ συγνώμη αν κάπου τα λόγια μου είναι άστοχα και άτοπα.