Ηλέκτρα

του Ούγκο φον Χόφμανσταλ

Ο μύθος των Ατρειδών, τρεις γυναίκες τραγικές η καθεμία με διαφορετικό τρόπο.

Η Ηλέκτρα, εγκλωβισμένη στο μίσος, στην αδυναμία να ξεχάσει (μα πως θα μπορούσε να προσπεράσει τέτοια προδοσία), στην αναζήτηση της δικαιοσύνης, της τιμωρίας.
Δεν είμαι ζώο να ξεχάσω
Και η ζωή της (όχι, δεν είναι πια ζωή, απλά συνεχίζει να ανασαίνει) δεν είναι τίποτα άλλο από τη συνεχή επανάληψη του τραγικού παρελθόντος και την ελπίδα για εκδίκηση. Και όταν πια η «δικαίωση» έρχεται, από τα χέρια του αδερφού της, απλά καταρρέει. Έσπρωξε τον Ορέστη να γίνει μητροκτόνος, η ίδια μητροκτόνος, η ίδια χωρίς μάνα πια.

Η Χρυσόθεμη, θέλει να ξεχάσει, θέλει να συνεχίσει τη ζωή της, θέλει τη μοίρα της γυναίκας. Δε θέλει να γυρνάει στο παρελθόν, βλέπει τα χρόνια να περνούν, την ευκαιρία για να έχει τη ζωή που ονειρεύτηκε πριν το φόνο του πατέρα της και θέλει το όνειρο της πίσω. Εκλιπαρεί την Ηλέκτρα να ξεχάσει για να τις ελευθερώσουν και τις δύο, να μπορέσουν και οι δύο να ζήσουν. Πώς να αισθάνεται άραγε κάποιος που όλες οι βαθύτερες επιθυμίες του μένουν ανεκπλήρωτες εξαιτίας επιλογών άλλων, αδύναμος να αλλάξει τη πορεία της ζωής του, έρμαιο στη μοίρα, εξαρτημένος από ξένα σε αυτόν; Και πώς να συνεχίσει να βιώνει μια ζωή που δεν ήθελε, δεν έχει λόγο στη πορεία της, δεν έχει τρόπο να γυρίσει. Ποια ελπίδα να τον κρατήσει; Δεν ζει, απλά ανασαίνει.

Η Κλυταιμνήστρα, η γυναίκα που πένθησε μια κόρη, χαμένη στο βωμό ενός πολέμου που δεν καταλάβαινε, αποχαιρέτησε σύζυγο και παλιά ζωή, και μετά της ζητήθηκε να επιστρέψει εκεί, σαν τίποτα να μη συνέβη. Και αυτή που μόνο ήθελε να συνεχίσει να ζει όπως διάλεξε, που έγινε φονιάς του πατέρα των παιδιών της διεκδικώντας αυτή τη ζωή, τώρα κατατρεγμένη από εφιάλτες. Δεν την απασχολούν οι τύψεις, η δικαιοσύνη, τα βαθύτερα ερωτήματα, θέλει μόνο να ζει όπως επιλέγει. Δεν την απασχολεί η αλήθεια.
«Όπως οι άρρωστοι που ψάχνουν μόνο για ανακούφιση… Δε θέλω να μου λέτε τι είναι αλήθεια ή ψέμα, κανείς δε ξέρει ποια είναι η αλήθεια. Όταν κάποιος λέει κάτι ευχάριστο θέλω να το ακούσω»
Και αυτή, που φαίνεται η πιο ψυχρή ωφελιμίστρια από όλους, είναι τελικά η πιο βαθιά φιλοσοφημένη.


Τρεις ζωές κολλημένες, τρεις μη ζωές, περιμένουν τι; ποια πράξη θα τις απεγκλωβίσει; ποιός θα πράξει; και ποιό το αποτέλσμα της πράξης αυτής;

Η πράξη είναι η κλίνη από βάλσαμο που πάνω της αναπαύεται η ψυχή

η όποια πράξη, αρκεί να είναι η δύναμη που θα επιφέρει κάποια μετατόπιση, τον απεγκλωβισμό τους και ας τις ρίξει όπου να ναι.




Ένα πολύ όμορφο κείμενο, μια καλοδουλεμένη παράσταση με τρεις εκπληκτικές ερμηνείες από τις τρεις πρωταγωνίστριες. Ατμοσφαιρικό, οι ψυχές των ηρωίδων να συνομιλούν με το κοινό.
Μου άρεσε (αν και με ξένισε και μου δημιούργησε κάποια αμηχανία) το ότι μέχρι να αρχίσει το έργο, έξι μαυροντυμένες γυναίκες, οι υπηρέτρειες του οικου των ατρειδών, σφουγγαρίζουν ασταμάτητα το πάτωμα. Εγώ υπέστη είκοσι λεπτά αυτής της διαδικασίας, κάποιοι θεατές λίγο παραπάνω. Πλένουν και ξαναπλένουν, να καθαρίσουν τα αίματα από το φονικό ειπώθηκε αργότερα στο κείμενο, μα όσο και να πλένουν το αίμα δε βγαίνει, η μνήμη δε καθαρίζει, κάποια μιάσματα χρειάζονται κάτι παραπάνω από νερό και σαπούνι. Φωτιά θα πει η Ηλέκτρα, ναι, παρανάλωμα και μέσα από τις στάχτες να αναγεννηθεί κάτι καθάριο. Και κάπως εμένα αυτό μου θύμησε τις ανθρώπινες ψυχές και πως κάποια μιάσματα τους ούτε καθαρίζουν, ούτε κρύβονται, μόνο με πλήρη αποτέφρωση μπορεί κανείς να τις αναδομήσει. Και το ίδιο ισχύει και για τις ψυχές της Ηλέκτρας, της Κλυταιμνήστρας και της Χρυσόθεμης.





Σκηνοθεσία: Θωμάς Μοσχόπουλος
Στους κύριους ρόλους: Άννα Μάσχα (Ηλέκτρα), Αμαλία Μουτούση (Κλυταιμνήστρα), Μαρία Σκουλά (Χρυσόθεμη), Αργύρης Ξάφης (Ορέστης)

στο μέγαρο μουσικής
μέχρι 25/04/2007