Η Επιστροφή

Του Τζόζεφ Κόνραντ


Ένα φαινομενικά «ευτυχισμένο» ζευγάρι. Αγγλική μεσοαστική τάξη, πολιτισμένες σχέσεις, οικονομική ευμάρεια. Επιτυχία. Ευτυχία; Ο σύζυγος επιστρέφει σπίτι για να βρει ένα γράμμα από τη γυναίκα του ότι τον εγκαταλείπει.

Ποτέ δε συναντήθηκες με τις σκέψεις μου

Αφήνει πίσω της ένα γάμο που δεν τη καλύπτει, που δεν της αγγίζει τη ψυχή.
Σε αγάπησα
Δε το ήξερα
Τότε γιατί σε παντρεύτηκα;
Δε ξέρω. Μήπως για να ικανοποιήσεις τον εαυτό σου για άλλη μια φορά;
Εσύ με αγάπησες;
Είμαι ανίκανη για κάτι τέτοιο. Άλλωστε αν σε αγαπούσα δε θα με έκανες γυναίκα σου

(Τώρα αυτό κάτι μου θύμισε, και κάποιο κεντηματάκι μου έκανε με την αλήθεια του, άλλα ας το προσπεράσουμε)

Αργότερα θα επιστρέψει. Το οικοδόμημα της ψευδαίσθησης όμως έχει καταρρεύσει.
Δεν υπάρχει επιστροφή. Αυτό το ξέρουν και οι δύο. Μπορούν να το αντέξουν;

Το χειρότερο που έκανες ήτανε αυτό το γράμμα;
Όχι, η επιστροφή μου

Και για κείνην και για κείνον.
Εκείνη δε θα μπορέσει ποτέ να διεκδικήσει αυτό που θέλει, αποφάσισε να βυθιστεί στη σύμβαση μια κοινής ζωής χωριστής.
Εκείνος, έχασε τη γυναίκα του, τη ψευδαίσθηση της επιτυχημένης, όλα καλά, ζωής του.

Οι λέξεις είναι πιο φοβερές από τις πράξεις

Ναι, η γυναίκα του ποτέ δεν τον εγκατέλειψε επί του πρακτέου. Κι όμως, ο γράμμα της, οι λέξεις της, που αυτό δήλωναν, που δήλωναν την επιθυμία της, είναι χειρότερο κι από το αν το έκανε. Την πράξη θα την αντιμετώπιζε, με κάποιο τρόπο θα μπορούσε να προχωρήσει κάπου αλλού, δεν έχει σημασία σε ποιο τόπο, θα ήταν κάποιος άλλος τόπος, μια καινούργια ψευδαίσθηση ίσως. Όμως, τη πρόθεση της, την επιθυμία της που δεν εκπληρώνεται, πώς να την αντιμετωπίσει; Πως;

Οι λέξεις είναι πιο φοβερές από τις πράξεις

Ναι, όταν οι λέξεις δηλώνουν, υπόσχονται, κατασκευάζουν ψευδαισθήσεις, αναιρούν; Και όταν οι λέξεις δε συμβαδίζουν με τις πράξεις, δεν είναι τότε η εσχάτη πράξη της προδοσίας;



Επιμένει στην αγάπη που είχε για αυτή. Και αυτή γιατί να μη μπορεί να τη νοιώσει; Μήπως διαφορετικά ορίζουν την αγάπη; Μήπως δεν μπόρεσαν, δε θα μπορούσαν ποτέ να βρουν τους κώδικες επικοινωνίας;

Αδύνατον να μάθω πως σκέφτονται οι γυναίκες
Ησυχάστε, είμαι εδώ, η γυναίκα σας…
Που με εγκατέλειψε
Και επέστρεψε
Και δε θα μου πει ποτέ την αλήθεια. Εσείς, ξέρετε τι σκεφτόταν όταν έφευγε. Πείτε μου!

Ποιος θα του απαντήσει σε αυτή την ερώτηση που με τόση αγωνία, σχεδόν απελπισία θέτει; Πως θα κατανοήσει; Κι έτσι, αυτός συνεχίζει να επιμένει στην αγάπη του για εκείνην. Και εκείνη κλειδωμένη στο δικό της κόσμο, η δικιά του οπτική άλλη, η δικιά της άλλη, δυο διαφορετικοί παραμορφωτικοί φακοί, δύο διαφορετικοί κόσμοι, για τον καθένα τους πραγματικοί. Όχι δεν υπάρχει για αυτούς κοινός τόπος επικοινωνίας. Κυρίως επειδή εκείνη έχει εγκαταλείψει τη πίστη της σε αυτόν. Μπορεί να επέστρεψε, αλλά τον είχε εγκαταλείψει πολύ πριν φύγει.

Πάψε να λες ότι με αγάπησες. Ποτέ σου δε με αγάπησες. Θα μπορούσε να είναι η οποιαδήποτε γυναίκα που μιλάει, φέρεται όπως θέλετε εσείς. Μόνο τον εαυτό σας αγαπήσατε.
Αν είχα πιστέψει ότι με αγαπούσες δε θα επέστρεφα

(Δε θα επέλεγε να τον τιμωρήσει έτσι; Θα έβρισκε λίγη συμπόνια μέσα της;)
Κι έτσι τελικά δεν υπάρχει επιστροφή. Αυτό το ξέρουν και οι δύο. Μπορούν να το αντέξουν;
Εκείνος όχι. Και φεύγει

Ο κύριος δεν επέστρεψε ποτέ

Και αυλαία…



Μια πολύ καλή παράσταση, η κ. Καραγιαννοπούλου αποδεικνύεται μια σκηνοθέτιδα που αξίζει να τη παρακολουθεί κανείς (αν θυμάται κανείς το Honour με τη Μαραγκού καταλαβαίνει τι εννοώ). Η σκηνή όπου οι δύο ηθοποιοί κινούνται ως μαριονέττες, μου άρεσε ιδιαίτερα. Ο κ. Φέρτης και η κ. Σταθακοπούλου είναι εξαίρετοι. Πάντα χαίρομαι να βλέπω ηθοποιούς που έχουν κατακτήσει την ωριμότητα και διατηρήσει το δόσιμο τους στη τέχνη του θεάτρου. Μία από τις παραστάσεις που συστήνω ανεπιφύλακτα για τη φετινή σαιζόν.




Σκηνοθεσία: Αθανασία Καραγιαννοπούλου
Παίζουν οι ηθοποιοί: Γιάννης Φέρτης, Πέγκυ Σταθακοπούλου, Λουκία Μιχαλοπούλου, Αγγελική Μαρίνου

Στο Θέατρο Τέχνης

Μαυροπούλι

Του Ντειβιντ Χάροουερ

Δεκαπέντε χρόνια μετά τη σεξουαλική της αποπλάνηση η Ούνα βλέπει μια φωτογραφία του Ρέυ, τώρα Πήτερ. Το χαμόγελο του στη φωτογραφια, η αίσθηση ότι αυτός τώρα συνεχίζει τη ζωή του, την ωθούν να πάει να τον βρει και να τον αντιμετωπίσει.

- Έχεις ξεχάσει
- Ζω τη ζωή μου, μια καινούργια ζωή επειδή έχασα
- Εγώ εξέτισα τη ποινή, εξέτισα τη δικιά σου ποινή, για δεκαπέντε χρόνια. Έχασα τα πάντα. Εγώ το ξαναζώ κάθε μέρα.
- Δε μπορεί να το σκέφτεσαι κάθε μέρα.
- Δε χρειάζεται να το σκέφτομαι. Είναι εκεί.

Έναυσμα η οργή, με εκείνον που μπορεί και προχωρά; με τον εαυτό της που δε μπορεί να προχωρήσει; με εκείνον γιατί ήταν ο θύτης; με τον εαυτό της που έγινε το θύμα;

Στα δώδεκα της τον ερωτεύτηκε, τον διεκδίκησε. Εκείνος, σαραντάρης, ενήλικας, όφειλε να τη προστατεύσει, όφειλε να προσπεράσει. Είναι ο νόμος. Ήταν άρρωστο, απαίσιο, φρικιαστικό που δε προσπέρασε, που άδραξε την ευκαιρία. Κανένας δεν αμφισβητεί αυτό. Ο Ρευ μετά πάλεψε με τον εαυτό του, να κατανοήσει, να πεισθεί ότι δεν είναι τέρας, ότι δεν είναι ένας από «αυτούς». Φρικαλέα η πράξη του, το ξέρει και πώς να τη δικαιολογήσει. Όχι στους άλλους, στον εαυτό του. Πώς να ζήσει με τον εαυτό του αν είναι όντως ένας από «αυτούς». Ψάχνει στα συμπτώματα, ψάχνει επιχειρήματα που θα δείξουν ότι όχι, μόνο για εκείνη το έκανε, ποτέ δε θα το έκανε με άλλο παιδί. Προσπαθεί να πείσει και την Ούνα, έχει ανάγκη να τη πείσει. Έχει ανάγκη τη κατανόηση της. Τη συγχώρεση της.
Την αγάπησε, κι εκείνη ήξερε πιο πολλά από έρωτα από ότι εκείνος. Ήξερε τι ήθελε.

Τότε, που το ζήσανε. Ηταν και οι δύο ερωτευμένοι. Τη στιγμή που το ζούσαν δεν ήταν φρικαλέο. Όχι. Μετά όμως, μετά ήρθε η συνειδητοποίηση της πράξης, και για τους δύο. Εκείνη συνειδητοποιεί ότι κακοποιήθηκε, ότι την "εκμεταλεύτηκαν"; Εκείνος, ήξερε ότι δεν έπρεπε όταν συνέβαινε, ανίκανος όμως να ακολουθήσει τους νόμους, των ανθρώπων, της δικιάς του ηθικής.

Και όπως γράφει και στο πρόγραμμα, " ένα κομμάτι τους ξέρει και πιστεύει ότι ανάμεσα τους υπήρχε μια σχέση αμοιβαιότητας και καλής πίστης". Είναι όντως έτσι; ή έχουν ανάγκη έτσι να πιστεύουν, γιατί μόνο αν έτσι πιστεύουν μπορούν να επιβιώσουν;

Και τελικά τι ήταν αυτό που της κατέστρεψε τη ζωή;
Η κακοποίηση αυτή κάθε αυτή;
Η αντιμετώπιση μετά από τον περίγυρο;
- Εσύ με έκανες φάντασμα, Οι άνθρωποι μιλούσαν για μένα σαν να μην ήμουν εκεί. Δε με άφηναν να μιλήσω.
Η ερωτική απογοήτευση;
- Με άφησες μόνη. Με άφησες ερωτευμένη.

Η μήπως όλα μαζί;

Το έργο δε δίνει απαντήσεις, ο συγγραφέας όπως διαβάζω και στο πρόγραμμα μπορεί μόνο να καταθέσει αυτή τη μεγάλη αλήθεια:
«Οι άνθρωποι και οι σχέσεις τους είναι πιο περίπλοκοι από τους γραπτούς νόμους που έχουν φτιαχτεί για να ορίσουν τις σχέσεις μεταξύ ζωντανών ανθρώπων»

Και μένει στο καθένα μας να ορίσει, να σκεφτεί, να επαναπροσδιορίσει, να αναλογισθεί, και ίσως, ίσως να αποφασίσει, ότι τελικά πολλά πράγραματα δεν είναι ούτε μαύρα, ούτε άσπρα, και να αντιμετωπίσει το κόσμο "μας" λιγότερα απόλυτα, με λίγο περισσότερη κατανόηση.

Η παράσταση μου άρεσε πολύ και τη συστείνω ανεπιφύλακτα. Εξάλλου ο κ. Καταλειφός είναι από τις μεγάλες μου αδυναμίες, και για την ωριμότητα του ως ηθοποιός και για τις επιλογές του. Μου άρεσε και το σκηνικό, με τα σκουπίδια παντού. Σαν τις σκέψεις μας, τις ιδέες μας, τις προκαταλείψεις μας ένα πράγμα που βρωμίζουν τη ζωή μας. Κάτι από τους Βρικόλακες του Ιψεν ίσως. Ίσως πάλι όχι.

Να κρατήσω μια φράση που χτύπησε κέντρο για να θυμάμαι

Οι μεγάλοι λένε ψέματα. Θέλουν πράγματα από τους άλλους και λένε ψέματα για να πάρουν και, και δεν ξέρουν καν ότι λένε ψέματα. Δεν ξέρουν καν τον εαυτό τους.




Σκηνοθεσία: Βικυ Γεωργιάδου
Παίζουν οι ηθοποιοί: Δημήτρης Καταλειφός, Μαρία Καλλιμάνη, Φαίδρα Χατζηκωνσταντή

Στο Απλό Θέατρο – Νέα Σκηνή

Ερρικός Δ

του Λουίτζι Πιραντέλλο


Για εμπεριστατωμένη ανάλυση και περιγραφή στην Αλεπού (που αλλού;)

Ενας ηθοποιός, στα πολύ νέα του και ερωτευμένα του, υποδυόμενος τον Ερρίκο το Δ' της Γερμανίας, πέφτει από το άλογο και το χτύπημα στο κεφάλι τον κάνει να νομίζει ότι όντως είναι ο Ερρίκος ο Δ'.
"Λένε ότι στο δυνατό έρωτα και στη τρέλλα ενεργοποιούνται οι ίδιες περιοχές του εγκεφάλλου"
Έκτοτε, και αυτός και οι γύρω του ζουν μέσα στο κόσμο του Ερρίκου. Κάποια στιγμή "ξύπνησε" αλλά είχε πια συνιθίσει να είναι ο Ερρίκος, το έκανε τόσο καλά, συνέχισε, καρφωμένος στα εικοσιέξι χρόνια του Ερρίκου, να ζει εκείνη τη ζωή.
"Μπορεί να είναι οδυνηρή η ιστορία της ζωής μου, αλλά είναι αυτό, ιστορία. Δε μπορεί να αλλάξει"
Και υπόλοιποι, προτιμούν να ζουν εκείνη τη τρέλλα παρά τι; να ζήσουν το πραγματικό άνθρωπο, να βιώσουν την αλήθεια του; Ίσως. Ίσως πάλι, να προτιμούν να ξεφεύγουν από τη δική τους αλήθεια. Όταν μιλούν με τον Ερρίκο ξέρουν ποιός είναι ο ρόλος τους, εύκολο να τον ακολουθήσουν. Διαφορετικά θα έπρεπε να είναι οι εαυτοί τους. Και ποιοι να είναι αυτοί άραγε;

Από όλο το κείμενο όμως εμένα αυτό μου κόλλησε
Γεννήθηκα χωρίς να θέλω. Θα πεθάνω χωρίς να θέλω. Ανάμεσα σε αυτά τα δύο πράγματα που δε θέλησα μου συμβαίνουν και άπειρα άλλα, που θέλω δε θέλω πρέπει να τα δεχτώ.
Ε, άσε με,
άσε με να θέλω

Ζητάει πολλά; Τα πάντα. Και τίποτα.



Μια παράσταση άκρως εικαστική, καλά παιγμένη από όλους τους ηθοποιούς, ειδικά ο κ. Καραθάνος. Το σημαντικότερο, λάτρεψα το κείμενο.



Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μαυρίκιος
Παίζουν οι ηθοποιοί: Αλέκα Παίζη, Νίκος Καραθάνος, Ολια Λαζαρίδου, Αιμίλιος Χειλάκης, Γιάννης Βογιατζής, Γιάννης Κότσιφας, Ευγενία Δημητροπουλου, Κοσμάς Φοντούκης, Χάρης Βόρκας, Ιπποκράτης Δελβερούδης, Δημήτρης Κερεστέτζης, Μανώλης Δουνιας, Θανάσης Ιωάννου, Γιώργος Οικονόμου, Δημήτρης Πακσόγλου, Νικος Καραγκιαούρης, Περικλής Ασημακόπουλος, Χρήστος Θεωδορίδης, Αγγελος Καλινόγλου, Βασίλης Βελούδος, Σπύρος Ανδρεόπουλος, Ντι Νόλι, Λευτέρης Καραπέτσας, Μανώλης Σκιαδάς

Στο Εθνικό Θέατρο - Κοτοπούλη/Ρεξ

Δέκατη Έβδομη Νύχτα

του Απόστολου Δοξιάδη

Και φέτος ο κ. Κοτανίδης καταπιάνεται με ένα έργο που αναφέρεται σε προσωπικότητα των "θετικών" επιστημών. Πέρυσι είδαμε τον κ. Φεινμαν, μέγα φυσικό, σε αναμονή κρίσιμων αποτελεσμάτων ιατρικών εξετάσεων και στην ουσία την ανακοίνωση του επικείμενου θανάτου του. Φέτος, παρακολουθούμε τις τελευταίες μέρες του Κουρτ Γκέντελ, μέγα μαθηματικού. Στο νοσοκομείο, λόγω ασήμαντης επιπλοκής άλλης ασθένειας, αρνείται να φάει και τελικά πεθαίνει από υποσιτισμό. Δεν είναι καταγεγραμμένες αυτές οι τελευταίες μέρες μόνο μια εικασία μπορεί να γίνει, ότι δεν έτρωγε επειδή φοβότανε οτι το φαγητό του ήταν δηλητηριασμένο. Μια διαιτολόγος προσπαθεί να τον μεταπείσει με όπλο τη λογική - υποτίθετα ότι ο Γκέντελ αυτό πρεσβεύει. Παράλληλα η διαιτολόγος μητέρα δίνει μια παρόμοια μάχη μέσα στο σπίτι της, να πείσει την ανορεξική κόρη της να φάει.

Ο επιστήμονας της λογικής, η "λογική" διαιοτολόγος, η λογική ως πιθανότητα. Υπάρχει ή δεν υπάρχει λογική;

Ο κόσμος είναι ότι υπάρχει. Το ερώτημα είναι τι υπάρχει και τι δεν υπάρχει.

Ποιός ορίζει και πως τι είναι υπαρκτό;

Μία λογική πρόταση μπορεί να είναι αληθής ή ψευδής. Για την οικοδόμηση ενός λογικού συστήματος πρέπει να χρησιμοποιηθούν μόνο αληθείς λογικές προτάσεις. Αλλά πως θα ξεχωρισουμε τις αληθείς από τις ψευδείς;

Έλα μου ντε

Και ναι μεν ¨ουδέν ισχυρότερο της αποδείξεως" αλλά σε ποιά βάση η απόδειξη και ποιος ξέρει αν η αποδειξη όντως αποδυκνείει.

Τα πάντα αμφισβητούμενα. Πάντα.

Ο επιστήμονας αρνείται να φάει. Λογικό ή παράλογο; Η διατολόγος πιστή στο καθήκον επιχειρηματολογεί. Προσπαθεί να τον γνωρίσει για να τον κατανοήσει.
'Όταν ένα αντικέιμενο χ ταυτίζεται με ένα αντικείμενο ψ, για να κατανοήσουμε το χ πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε το ψ. Τι θα ήταν ο Ρωμαίος χωρίς την Ιουλιέττα;"

Παράλληλα προσπαθεί να δεχθεί την ανορεξία της κόρης της, να κατανοήσει τη κόρη της. Πως είναι δυνατόν η κόρη της διαιτολόγου να έχει διατροφικές διαταραχές. Κάποτε ηταν χοντρή. Τώρα αρνείται να φάει. Μα γιατί δεν ακολουθεί τις λογικές διατροφικές οδηγίες της μητέρας της.
"Ίσως είναι ένα μύνημα που πρέπει να κατανοήσουμε. Ένα μύνημα προς εσένα μαμά" Ενδιαφέρον, κάτι που συμβαίνει σε μας, μύνημα σε κάποιον άλλον. Η μητέρα άραγε το παίρνει το μύνημα. Ναι, αυτή που πάντα θεωρούσε το παγωτό ως τη πιο άχρηστη τροφή (μα γιατί καλή μου κάτι τόσο ωραίο να το κατακρίνεις έτσι;) στο τέλος αγοράζει δύο παγωτά, έναν για τον εαυτό της και ένα για τη κόρη της. Και εκείνη τη στιγμή, πετάει τη λογική και ακούει τη καρδιά. Ή ίσως να ακούει και τη λογική.


Σκηνοθεσία: Αντώνης Καφετζόπουλος
Παίζουν οι ηθοποιοί: Ευα Κοτανίδη, Σμαράγδα Σμυρναίου, Γιώργος Κοτανίδης, Ιζαμπέλα Κογεβίνα, Θανάσης Δήμου


Στο Θέατρο Ανεσις

Το Χαμόγελο της Γιαγιάς

Με πολύ μεγάλη μου χαρά είδα σήμερα ότι η κυρία Μάνια Παπαδημητρίου ανεβάζει και φέτος τη μουσική αυτή παράσταση. Με συνοδεία πιάνου αφηγείται την ιστορία μιας οικογένειας, την ιστορία της Ελλάδας διανθισμένη με τραγούδια αλλοτινής εποχής.

Δε μπορώ να περιγράψω την εμπειρία που έζησα πέρυσι που το είδα. Δεν υπάρχουν λόγια για να ευχαριστήσει κανείς την κ. Παπαδημητρίου για τη τέχνη που άπλετα δωρίζει στο ελληνικό κοινό. Πρόκειται για μια μαγική παράσταση. Μη το χάσετε.


Δημιουργία και εκτέλεση Μάνια Παπαδημητρίου
στο πιάνο συνοδεύει ο Διονύσης Μαλούχος


στο Θέατρο Ιλίσια-Βολανακη